ดอกไม้กับวันสำคัญ

เรื่องโดย...บรรณาธิการ ED-TECH

        มนุษย์มีความผูกพันกับดอกไม้และธรรมชาติมาช้านานแล้ว โดยความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับดอกไม้นั้นได้ถูกถ่ายทอดผ่านทางความรู้สึกนึกคิด และได้พัฒนาจนกลายเป็นความเชื่อ ซึ่งความเชื่อของมนุษย์ที่มีต่อดอกไม้นั้นมีทั้งความเชื่อในด้านดีและด้านไม่ดี ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับปัจจัยต่าง ๆ รวมไปถึงวัฒนธรรมของแต่ละพื้นที่ด้วย สำหรับคนไทยเราคงปฏิเสธไม่ได้ว่าดอกไม้มีความสำคัญต่อวิถีการดำรงชีวิตของเราเป็นอย่างมาก จนอาจกล่าวได้ว่า “ดอกไม้” ได้กลายมาเป็นส่วนหนึ่งของประเพณีและวัฒนธรรมไทยไปเสียแล้ว

        ประเพณีและวัฒนธรรมของไทยส่วนใหญ่มักจะมีความเกี่ยวข้องกับดอกไม้ ไม่ว่าจะโดยทางตรงหรือทางอ้อม เพราะสังคมไทยเป็นสังคมเมืองพุทธ คนไทยจึงมักจะนำดอกไม้มากราบไหว้สักการะสิ่งศักสิทธิ์ที่ตนนับถืออยู่เสมอ และไม่ใช่เพียงแต่ประเพณีที่เกี่ยวข้องกับศาสนาเท่านั้น หากเราลองสังเกตก็จะพบว่าวันสำคัญต่าง ๆ ของไทยล้วนมีความเกี่ยวข้องและมีความเชื่อมโยงกับดอกไม้แทบทั้งสิ้น อย่างวันสำคัญระดับชาติที่ประชาชนชาวไทยทั้งประเทศรู้จักเป็นอย่างดีอย่าง “วันพ่อแห่งชาติ” ซึ่งตรงกับวันที่ 5 ธันวาคม ของทุกปี ก็ได้มีการกำหนดให้ใช้ “ดอกพุทธรักษา” เป็นดอกไม้ประจำวันพ่อด้วยเช่นกัน เนื่องจาก ดอกพุทธรักษา มีสีเหลืองสวยงามซึ่งตรงกับสีของวันพระราชสมภพของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ (วันจันทร์) รวมทั้งเป็นไม้มงคลที่คนไทยเชื่อกันว่าเป็นตัวแทนของพระพุทธเจ้าที่คอยคุ้มครองปกปักษ์รักษา ให้มีความสงบสุข และรอดพ้นจากภัยอันตรายทั้งปวงได้ ดังนั้นดอกพุทธรักษาจึงเป็น “ดอกไม้วันพ่อ” ที่มีคุณสมบัติครบถ้วนเป็นอย่างดี ที่จะใช้เป็นตัวแทนในการมอบความเคารพบูชาให้กับพ่อ และอวยพรพ่อไม่ให้มีอันตรายใด ๆ มากล้ำกราย

         นอกจาก “ดอกพุทธรักษา” จะใช้เป็นสัญลักษณ์แทนวันพ่อแห่งชาติแล้ว ยังมีดอกไม้อีกชนิดหนึ่งที่ลืมไม่ได้นั่นก็คือ “ดอกมะลิ” เพราะดอกมะลิถูกเลือกให้เป็นดอกไม้ที่ใช้เป็นสัญลักษณ์ของวันแม่แห่งชาติ ด้วยดอกมะลิเป็นดอกไม้ที่มีสีขาวบริสุทธิ์ ส่งกลิ่นหอมไปไกลและหอมได้นาน อีกทั้งยังออกดอกได้ตลอดทั้งปี จึงเปรียบได้กับความรักอันบริสุทธิ์ของแม่ที่มีต่อลูกไม่มีวันเสื่อมคลาย และไม่ได้มีเพียงประเทศไทยเท่านั้นที่ให้ความสำคัญกับดอกไม้ที่มีความหมายมงคลอย่างดอกมะลิ ประเทศเพื่อนบ้านในอาเซียนอย่างประเทศฟิลิปปินส์เองก็ได้ให้ความสำคัญกับดอกไม้ที่มีความหมายมงคลอย่างดอกมะลิด้วยเช่นกัน ดังจะเห็นได้จากการประกาศให้ใช้ “ดอกมะลิ” เป็นดอกไม้ประจำชาติฟิลิปปินส์

          สำหรับดอกมะลิที่ใช้เป็นดอกไม้ประจำชาตินั้น ชาวฟิลิปปินส์มักเรียกว่าดอก “Sampaguita” ซึ่งดอก“Sampaguita” นี้มีชื่อเรียกที่แตกต่างกันไปในแต่ละภาษา ส่วนชื่อทางวิทยาศาสตร์ของดอกไม้ชนิดนี้ คือ “Jasminum sambac” ซึ่งข้อมูลจาก สำนักหอพรรณไม้ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช[1]ได้ระบุเอาไว้ว่า Sampaguita (Jasminum sambac) เป็นพืชที่อยู่ในวงศ์ Oleaceae สกุล Jasminum